ΝΑΡΚΩΤΙΚΑ και ΚΕΝΤΡΑ ΑΠΕΞΑΡΤΗΣΗΣ

Συνέντευξη της Κατερίνας Μάτσα, για τα ναρκωτικά και το 18ΑΝΩ

Πολλοί νομίζουν ότι η χρήση ουσιών είναι προσωπική υπόθεση κάποιων ανθρώπων και των οικογενειών τους. Και το χειρότερο, προσπερνούν, ως περίπου "χαμένες υποθέσεις" νέα παιδιά, θεωρώντας ότι το περισσότερο που τους οφείλουν είναι η συντήρηση με υποκατάστατα της οδύνης τους. Αυτά τα στερεότυπα απομυθοποιεί, μιλώντας στην "Εποχή", η ψυχίατρος και επιστημονικά υπεύθυνη του 18ΑΝΩ Κατερίνα Μάτσα, η δημιουργός και η ψυχή, εδώ και τριάντα χρόνια, του μόνου δημόσιου προγράμματος απεξάρτησης από τα ναρκωτικά.Εξηγεί κάτι πολύ σπουδαίο, που συνήθως αποσιωπάται από τα ΜΜΕ, το γεγονός ότι τα παιδιά που καταφεύγουν σε στεγνά προγράμματα, όπως το 18ΑΝΩ ή οι κοινότητες του ΚΕΘΕΑ, στην συντριπτική πλειοψηφία τους τα καταφέρνουν. Μόνο που ο αγώνας τους δεν τελειώνει εκεί. Έχουν να αντιμετωπίσουν την ανεργία, το ρατσισμό, την προκατάληψη και την αμάθεια. Και τον πολύπλευρο πόλεμο όσων τα συμφέροντα εξυπηρετούνται από την διάδοση και τη συντήρηση του φαινομένου της τοξικοεξάρτησης.

συνέντευξη στη Θεανώ Ποτήρη

Τα πιο ευαίσθητα παιδιά είναι και τα περισσότερο ευάλωτα στις ουσίες;
Ακριβώς. Η εξάρτηση από ουσίες είναι ένα φαινόμενο που αναπτύσσεται όλο και πιο πολύ όσο βαθαίνει η κοινωνική και οικονομική κρίση και έχει πάρει τρομακτικά μεγάλες διαστάσεις στα πολύ νέα παιδιά.
Μικραίνουν οι ηλικίες;
Με βάση τα τελευταία στοιχεία του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης για τα Ναρκωτικά η μέση ηλικία που τα παιδιά περνούν στην ηρωίνη είναι 15,5 -16 χρονών, πράγμα που σημαίνει ότι στα 12-13 τους έχουν μπει κιόλας στις ουσίες. Διότι η καθημερινότητα που ζουν τα παιδιά είναι τόσο αβάσταχτη που δεν την αντέχουν και ψάχνουν ένα τρόπο να ξεφύγουν. Γιατί πνίγονται. Πνίγονται μέσα στο σπίτι που συνήθως αντιμετωπίζει πάρα πολλά προβλήματα, υπάρχει ανεργία, υπάρχουν ψυχικές διαταραχές, υπάρχει γκρίνια, δεν γίνεται διάλογος, μπορεί να υπάρχει χρήση ουσιών και από άλλα μέλη. Η οικογένεια του παιδιού που στρέφεται στα ναρκωτικά, δυσλειτουργεί. Δεν λειτουργεί σαν ένα σύνολο που ο καθένας επικοινωνεί και μπορεί να στηριχθεί στον άλλο, να αναπτυχθεί μέσα από την σχέση με τον άλλο. Έχει μετατραπεί πιο πολύ σε οικονομική μονάδα.
Εικόνα και ομοίωση της κοινωνίας μας;
Είναι μικρογραφία της κοινωνίας.
Και των αξιών της;
Σε κοινωνικό περιβάλλον που δεν έχει να δώσει τίποτα ουσιαστικό, ούτε ευκαιρίες για μόρφωση, δουλειά, ποιοτική ψυχαγωγία αλλά ούτε και πρότυπα, το παιδί νιώθει χαμένο. Γαντζώνεται από τη μάνα κι απ΄ τον πατέρα και δεν μπορεί να μεγαλώσει. Στο έδαφος αυτής της συναισθηματικής ανωριμότητας αναπτύσσεται μία κατάσταση πάρα πολύ μεγάλης ευπάθειας. Δεν αντέχει τις πιέσεις και τα προβλήματα γιαυτό αναζητά δεκανίκια. Και στη θέση της μάνας και του πατέρα, που ήταν πριν το συναισθηματικό του δεκανίκι, μπαίνει η ουσία. Να δώσει νόημα στη ζωή του, ταυτότητα, αξία, ένα ρόλο που δεν έχει, αποδοχή τουλάχιστον στο περιθώριο.
Ανεξάρτητα από οικονομική κατάσταση;
Καμία κοινωνική τάξη δεν είναι απαλλαγμένη από το πρόβλημα. ΄Όμως είναι αλήθεια ότι στις υποβαθμισμένες συνοικίες -και εδώ και στο εξωτερικό-, εκεί που υπάρχει πολύ μεγάλη ανεργία, κοινωνική δυστυχία, ρατσισμός, στους μετανάστες, στους πρόσφυγες, οι όροι είναι πιο ευνοϊκοί για την χρήση ουσιών. Σε περιοχές όπου συνυπάρχει μεγάλη ανεργία των νέων και ταυτόχρονα μεγάλη διαρροή από το σχολείο, συνήθως υπάρχει μεγαλύτερη διάδοση της χρήσης των ναρκωτικών.
Η κοινωνία από τη μια μεριά βάζει τον τοξικομανή στην γωνία αλλά από την άλλη ουσιαστικά μυθοποιεί την χρήση. Όταν προβάλλεται τόσο πολύ το πρόβλημα και εσύ πνίγεσαι, πας πιο εύκολα εκεί. Ο τρόπος που τα ΜΜΕ μιλούν για τα ναρκωτικά κεντρίζει την περιέργεια και το ενδιαφέρον του νέου, που σκέφτεται ότι μπορεί και να αξίζει τον κόπο, θα κάνει τουλάχιστον κάτι διαφορετικό, δεν θα είναι "ξενέρωτος". Δεν μπορεί να εμπνευσθεί από κάτι, να αισθανθεί ότι αξίζει η ζωή του, και παίρνει τα ναρκωτικά για να κάνει κάτι που νομίζει πως αξίζει. Είναι παιδιά που έχουν πολύ μικρή ή καθόλου αυτοεκτίμηση. Πιστεύουν ότι είναι μηδενικά. Πάρα πολύ κλειστά στον εαυτό τους, έχουν τεράστιο θυμό μέσα τους γι αυτή την πραγματικότητα που δεν τους ικανοποιεί. Έχουν πολύ συναίσθημα αλλά το έχουν παγώσει. Και τα ναρκωτικά βοηθούν στο να είναι παγωμένο το συναίσθημα, να μην εκφράζεται. Νοιώθουν τεράστια μοναξιά. Σ' αυτές τις συνθήκες αρχίζουν τις ουσίες.
Μπορεί να είναι και μόδα;
Σε ένα βαθμό είναι. Θέλουν να είναι μέσα στο πνεύμα της εποχής, που συστατικό στοιχείο του είναι η χρήση ουσιών. Ας μην ξεχνάμε ότι όλη η κοινωνία χρησιμοποιεί ουσίες. Παίρνει χάπια. Η βιομηχανία φαρμάκων σ' όλο τον κόσμο είναι από τις πιο κερδοφόρες -πολύ περισσότερο των ψυχοφαρμάκων. Η στάση της κοινωνίας απέναντι σ' ένα πρόβλημα της καθημερινής ζωής, μια κακή διάθεση, μια στενοχώρια, είναι να καταφεύγει στα χάπια. Το παιδί εθίζεται σε αυτή τη στάση απέναντι στα φάρμακα, στη λογική του "δεν είμαι καλά, πρέπει να πάρω κάτι απέξω", αντί να ψάξω να βρω τι θα με ικανοποιήσει και κυρίως να έχω σχέσεις με άλλους ανθρώπους.
Σε μια κοινωνία που νοιάζεται μόνο για τους τέσσερις τοίχους του σπιτιού της
Τα παιδιά σήμερα μεγαλώνουν πολύ μοναχικά, πολύ εξατομικευμένα. "Κοίτα τον εαυτό σου" τους λένε. Σε μια κοινωνία που θεωρεί σαν αξία την κατανάλωση υλικών αγαθών, που υπάρχει ατομικισμός και ιδιώτευση, που όλα ανάγονται στο χρήμα ως την υπέρτατη αξία. Όμως οι ανάγκες για καταναλωτικά αγαθά, οι λεγόμενες από τους ψυχολόγους "νεοανάγκες", είναι τεχνητές. Δεν καλύπτουν τις ψυχολογικές και συναισθηματικές ανάγκες. Το παιδί αν δεν μπει σε ομάδες δεν μπορεί να συγκροτήσει κοινωνική ταυτότητα.
Αυτό είναι που τους δίνετε στο 18ΑΝΩ;
Στα προγράμματα απεξάρτησης, τα θεραπευτικά που στηρίζονται κυρίως στην ψυχοθεραπεία, δίνεται η δυνατότητα το παιδί να μπει στην ομάδα, να λειτουργήσει, να διαμορφώσει την καινούργια του ταυτότητα, να βρει το ρόλο του, να κάνει σχέσεις, να αναδείξει ικανότητες, να βάλει στόχους από κοινού, να διεκδικήσει και να δημιουργήσει. Μέσα σ' αυτή τη διαδικασία αυτά τα παιδιά μεταμορφώνονται. Γίνονται άλλοι άνθρωποι. Είναι καταπληκτικό, ένα θαύμα.
Μιλάμε για τον αγώνα τους ως κάτι αυτονόητο. Τι είναι αυτός ο αγώνας;
Έρχονται φορτωμένα με πολλά προβλήματα. Παιδιά πολύ δύσκολα, με μεγάλα προβλήματα υγείας, που είναι εγκαταλελειμμένα, γιατί οι υπηρεσίες υγείας και κυρίως οι δημόσιες δεν τα δέχονται. Παιδιά με οικογενειακά και οικονομικά προβλήματα. Οι οικογένειες εξοντώνονται οικονομικά, καθώς η χρήση συνήθως κρατά πολλά χρόνια. Πολλές φορές ο στιγματισμός δεν αφορά μονάχα τα παιδιά, αφορά και την οικογένεια. Ακόμη και οι πολύ κοντινοί συγγενείς γυρίζουν την πλάτη. Τα παιδιά νιώθουν την κοινωνική πίεση και πολλές φορές γίνονται επιθετικά. Έχουν ενοχή και ντροπή γι αυτά που έχουν κάνει. Κι όμως αυτά τα παιδιά, όταν μπαίνουν στη θεραπευτική διαδικασία και πιστέψουν σ' αυτό που κάνουν και στον εαυτό τους, τα καταφέρνουν. Αλλά για να γίνει αυτό πρέπει πρώτα απ' όλα να πιστεύουν οι θεραπευτές ότι αυτά τα παιδιά μπορούν να τα καταφέρουν. Αυτή την πίστη περνούν στα παιδιά, δύναμη και κουράγιο, μέχρι να σταθούν στα πόδια τους και να αρχίσουν κι εκείνα πια να χτίζουν πάνω σ' αυτή την εκτίμηση, την αυτοεκτίμηση.
Σημαντικό εργαλείο είναι η τέχνη. Προσφέρει τη δυνατότητα στο παιδί να εκφράσει με την καλλιτεχνική δημιουργία τα συναισθήματα που δεν μπορεί να εκφράσει ακόμα με το λόγο και στους θεραπευτές να μελετήσουν όλο το υλικό που υπάρχει στον ψυχισμό του. Προσφέρει επίσης τη δυνατότητα να αποκτήσουν τα παιδιά πνευματικούς ορίζοντες, σχέση με την κοινωνία, την ιστορία, τον πολιτισμό, να αποκτήσουν κουλτούρα, που δεν είχαν.
Τελικά ποιο είναι το πιο δύσκολο; Η σωματική απεξάρτηση;
Όχι, η σωματική δεν είναι δύσκολη. Κρατάει 7-10 μέρες. Η δυσκολία είναι στη ψυχολογική απεξάρτηση. Είναι πάρα πολύ δύσκολο να μπορέσει να αντιμετωπίσει και τον εαυτό του και τους άλλους με καθαρό μυαλό ένα παιδί που δεν πιστεύει στον εαυτό του, που είναι γεμάτο ενοχές, ντροπές, θυμό, είναι πολύ μοναχικό, δεν μπορεί να εκφραστεί. Και υπάρχει πολύς φόβος. Σήμερα ολοκλήρωσε το ειδικό πρόγραμμα των γυναικών μία ομάδα επτά κοριτσιών, που συνάντησαν πολλές δυσκολίες. Αρχικά, είχαν το δίλημμα αν μπορούν να αλλάξουν: "Θέλω, αλλά μπορώ;" Γιατί συνειδητοποιούν από την πρώτη στιγμή ότι απεξάρτηση σημαίνει αλλαγή και αν παραμείνουν όπως ήταν πριν θα ξαναπάρουν ναρκωτικά λίγο αργότερα. Υπάρχει η επιθυμία της αλλαγής, αλλά και ο φόβος, ο πανικός "πώς θα είμαι αλλαγμένος; Δεν το ξέρω". Και το άγνωστο τρομάζει.
Οι γυναίκες έχουν μεγαλύτερο πρόβλημα;
'Εχουν πολύ μεγαλύτερα προβλήματα λόγω του ρόλου και της θέσης τους μέσα στην κοινωνία. Εισπράττουν εκμετάλλευση, καταπίεση, ρατσισμό, σεξουαλική εκμετάλλευση. Οι γυναίκες κατ' αρχήν είναι πάρα πολύ κακοποιημένες στο σπίτι τους. Έχουν υποστεί σ' ένα ποσοστό -που στο πρόγραμμά μας φτάνει το 50%- σεξουαλική κακοποίηση από μέλη της οικογένειας. Μετά γίνονται αντικείμενο εκμετάλλευσης από αγόρια που είναι κι αυτά εξαρτημένα, μέσα στην πιάτσα. Μπορεί να αποκτήσουν και παιδιά με κάποιο τοξικομανή, θα τα μεγαλώσουν αυτές. Φορτώνονται όλα τα βάρη όπως γίνεται στην κοινωνία. Είναι μια μικρογραφία και ο χώρος της εξάρτησης όπου η γυναίκα κουβαλάει τον εαυτό της εξαθλιωμένο, τα παιδιά της, τα οικονομικά της προβλήματα, την επαιτεία για να επιβιώσει, την εκμετάλλευση. Γι' αυτό οι γυναίκες είναι φορτωμένες και με μεγαλύτερη νοσηρότητα, δηλαδή μεγαλύτερα ποσοστά ψυχολογικών και ψυχιατρικών προβλημάτων, κατάθλιψη και άλλες ψυχικές διαταραχές απ΄ ό,τι τα αγόρια.
Αυτές που καταλήγουν τελικά σε πρόγραμμα είναι η κορυφή του παγόβουνου;
Είναι αυτές που έχουν πιο πολύ θάρρος, που καταφέρνουν να ξεπεράσουν πολύ μεγάλες αναστολές, αυτές που το οικογενειακό περιβάλλον τους συμπαραστέκεται πιο πολύ, αυτές που έχουν λόγους να αισθανθούν ότι έφτασαν στο χείλος του γκρεμού, ότι δεν πάει άλλο. Από τότε που κάναμε το ειδικό πρόγραμμα για γυναίκες -γύρω στο ΄96- είδαμε μια τεράστια αύξηση της προσέλευσης. Γιατί είναι ένα πρόγραμμα που μένουν μόνο γυναίκες, με γυναικείο προσωπικό, που αισθάνονται πιο άνετα. Στο μεικτό πρόγραμμα είναι πολύ μικρότερο το ποσοστό. Για να μην δημιουργήσουμε όμως μία κατάσταση γκέτο, όπου θα είναι μόνο οι γυναίκες ή μόνο οι άντρες, στην επανένταξη είναι όλοι μαζί, είτε προέρχονται από το ειδικό πρόγραμμα γυναικών, είτε από το μεικτό. Στην επανένταξη έρχονται ακόμη και παιδιά από άλλα θεραπευτικά προγράμματα της Ελλάδας ή του εξωτερικού.
Πριν 3-4 χρόνια υπογράφαμε για να μην κλείσει το 18ΑΝΩ. Τώρα μια νέα επίθεση;
Η ερώτησή σας απαντάει και στο γιατί τώρα η επίθεση στο πρόσωπό μου και στο 18ΑΝΩ. Το 18ΑΝΩ είναι ένας χώρος που δεν γίνεται μόνο θεραπεία σαν ένα ζήτημα εφαρμογής κάποιων τεχνικών απεξάρτησης. Ουσιαστικά σ' αυτόν τον χώρο διαμορφώνονται όροι ενός άλλου τρόπου ζωής. Μαθαίνουν τα παιδιά να λειτουργούν αντίθετα με αυτό που κυριαρχεί στην κοινωνία, σε επίπεδο ιδεολογίας και πολιτισμού. Μαθαίνουν να λειτουργούν με βάση τη συλλογικότητα, να έχουν αξίες, να δημιουργούν με πάρα πολλούς τρόπους και σε πάρα πολλά επίπεδα, να διεκδικούν, να αγωνίζονται. Να θεωρούν ότι δικαιούνται μια θέση μέσα στο κοινωνικό σύνολο, αλλά πρέπει να την κατακτήσουν. Βάζουν τους στόχους και βέβαια εκφέρουν λόγο. Ριζοσπαστικό λόγο, και αυτό ενοχλεί. Γιατί είναι λέει αλήθειες. Κάνει κριτική στην κοινωνία. Εμείς θέλουμε τα παιδιά που απεξαρτώνται να μην έχουν σαν γνώρισμα μονάχα ότι δεν παίρνουν ναρκωτικά αλλά αυτά τα παιδιά με την καινούργια ταυτότητα να έχουν κριτική σκέψη πρώτα απ' όλα, κριτικό λόγο. Να λειτουργούν μέσα σε κοινωνικούς χώρους, να συμμετέχουν σε κοινωνικές διαδικασίες
Πώς τα καταφέρνετε μέσα από το δημόσιο τομέα;
Με διαρκείς συγκρούσεις. Το 18ΑΝΩ δεν φτιάχτηκε ούτε αντιγράφοντας ένα πρότυπο, ούτε λειτουργώντας στη βάση αυτών που παρείχε το κράτος. Ξεκινήσαμε από μία κλινική για αλκοολικούς και τοξικομανείς μέσα στο ψυχιατρείο και αυτή τη στιγμή έχουμε 18 δομές στα πλαίσια του 18ΑΝΩ, προσφέροντας υπηρεσίες συνολικά σε περίπου 500 παιδιά κάθε μέρα (ανάμεσά τους περίπου 80 παιδιά φιλοξενούνται στις 4 κλειστές δομές και 140 είναι στην επανένταξη -από τα οποία γύρω στα 50-60 διαμένουν σε ξενώνες). Είχαμε υποχρέωση να ανταποκριθούμε στο κοινωνικό αίτημα να ενταχθούν στο πρόγραμμα πιο πολλοί άνθρωποι, ενώ δεν υπήρχαν θέσεις. Ουσιαστικά αναπτύχθηκε με πάρα πολλή θυσία, αυτοθυσία. Υπάρχουν τμήματα που έχουν το μισό προσωπικό απ' όσο θα έπρεπε και συμπληρώνονται οι ανάγκες από ανθρώπους που προσφέρουν εργασία με την ψυχή τους, χωρίς να πληρώνονται, ενώ υπερδραστηριοποιούνται και οι θεραπευτές που εργάζονται κανονικά στο 18ΑΝΩ.
Και τα παιδιά συμμετέχουν αυτοεξυπηρετώμενα όπως στις κοινότητες του ΚΕΘΕΑ;
Τα παιδιά έτσι κι αλλιώς λειτουργούν σ' αυτούς τους χώρους μέσα από διαδικασίες αυτοδιαχείρισης. Τα ίδια παίρνουν στα χέρια τη ζωή τους. Το 18ΑΝΩ δεν είναι ένας χώρος που διορίστηκαν κάποιοι άνθρωποι για να δουλέψουν. Οικοδομήθηκε. Με πολλή προσπάθεια, πολλές συγκρούσεις και, όπως λέμε πολύ συχνά, με όρους κινήματος. ΄Όταν είχαμε δυσκολίες απευθυνόμασταν στους πιο ευαισθητοποιημένους ανθρώπους οι οποίοι μας στήριξαν. Δεν θα είχαμε κάνει τίποτα χωρίς την στήριξη του κόσμου. Τώρα αυτή την περίοδο που δοκιμαζόμαστε από την επίθεση είναι πολύ συγκινητική η ανταπόκριση.
Είναι εντυπωσιακή η αντίδραση και των ίδιων των παιδιών
Αυτό που ένοιωσαν τα παιδιά από την επίθεση στο πρόσωπό μου ήταν φόβος και αίσθηση υπονόμευσης και ακύρωσης της δικιάς τους προσπάθειας και κυρίως ότι η κοινωνία θέλει να τους εξοντώσει. Να μην υπάρχει το 18ΑΝΩ. Γιατί το 18ΑΝΩ υπάρχει επειδή έχει αξίες. Ενάντια σε μια κοινωνία εμπορευματοποίησης λειτουργεί μέσα στο δημόσιο ένας χώρος με αυτές τις αρχές. Αν αυτό καταστραφεί, τότε δεν είναι δυνατή η θεραπεία. Αισθάνθηκαν λοιπόν ότι κάποιοι τους φράζουν το δρόμο για την θεραπεία. Όταν γίνονται απεργίες στο χώρο της δημόσιας υγείας, το 18ΑΝΩ και τα παιδιά, η επανένταξη, παίρνουν μέρος, γιατί παλεύουμε για δωρεάν και υψηλού επιπέδου υγεία για όλο το λαό. Και στον τομέα της απεξάρτησης το ίδιο. Δεν μπορεί να γίνεται ιδιωτικά, γιατί δεν είναι απεξάρτηση. Είναι ένας τρόπος κάποιοι να πλουτίζουν. Είμαστε ενάντια στην πολιτική της διαχείρισης των ναρκωτικών και της συντήρησης με τα υποκατάστατα. Είμαστε αντίθετοι στην ιδιωτικοποίηση της αντιμετώπισης του προβλήματος, στο να γίνονται ιδιωτικά κέντρα που κερδοσκοπούν. Θεωρούμε ότι η απεξάρτηση είναι μια υπόθεση αλλαγής τρόπου ζωής. Και αυτό απαιτεί αξίες, αρχές ενάντια στην κυρίαρχη ιδεολογία και την κυρίαρχη ατμόσφαιρα. Όλα αυτά εξηγούν την επίθεση. Η επίθεση εναντίον μου δε μπορεί να περιοριστεί μόνο στα πρόσωπα. Σίγουρα κινείται σε πολλά επίπεδα, πολιτικό, συνδικαλιστικό, ιδεολογικό, σε επίπεδο αντιμετώπισης της εξάρτησης και ό,τι εγώ αντιπροσωπεύω σ' αυτήν την μάχη για την ζωή.
Πώς νοιώσατε; Θυμώσατε, πικραθήκατε για την "ανταμοιβή";
Θύμωσα στην αρχή. Πικράθηκα. Πραγματικά ήταν πάρα πολύ έντονα αυτά τα συναισθήματα. Αισθάνθηκα όμως να με στηρίζει κατ' αρχήν η συγκλονιστική συμπαράσταση από πάρα πολύ κόσμο, και από τον χώρο της υγείας, της τέχνης, των επιστημών, των παιδιών, των γονιών τους, πάρα πολλών ανθρώπων που είχαν παρακολουθήσει την πορεία του 18ΑΝΩ και τη δικιά μου όλ' αυτά τα χρόνια. Και από την άλλη η απόφαση των παιδιών να μην σκύψουμε το κεφάλι: "Όλη αυτή η υπόθεση είναι για να μας τρομοκρατήσουν, να σκύψουμε το κεφάλι και να μας τσακίσουν. Δεν θα τους περάσει!". Για μας η μάχη έγινε πια ένα κομμάτι της ζωής μας.
Αντί λοιπόν σε όλη αυτή την προσπάθεια να έχετε στήριξη, αντιμετωπίζετε εμπόδια
Πολύ μεγάλα εμπόδια, κατά καιρούς.
Ποια είναι τα μεγαλύτερα αγκάθια; Βλέπουμε για παράδειγμα στα δικαστήρια να επιβάλλονται εξοντωτικές ποινές στα παιδιά για αδικήματα από την εποχή της χρήσης.
Όχι μόνο επιβάλλονται εξοντωτικές ποινές και τα παιδιά οδηγούνται στη φυλακή ενώ έχουν απεξαρτηθεί ή βρίσκονται σε διαδικασία απεξάρτησης, αλλά ακόμη χειρότερο είναι αυτό που πρόσφατα πρότεινε ο υπουργός, ο κ. Παπαληγούρας. Πρότεινε όταν ένα παιδί μπαίνει στη φυλακή να μη διακόπτεται η ποινή του για κανένα λόγο προκειμένου να μπει σε θεραπευτικό πρόγραμμα, όταν είναι τοξικομανής, αλλά πρώτα να εκτίει την ποινή του, έστω κι αν είναι 5 ή 10 χρόνια, και μετά άμα θέλει να μπει σε πρόγραμμα. Είναι μια αντίληψη εξόντωσης. Η φιλοσοφία που βρίσκεται πίσω από την συγκεκριμένη πρόταση είναι ότι η θέση των τοξικομανών είναι στη φυλακή. Πουθενά αλλού.
Σε σχέση με τον πληθυσμό των κρατουμένων είναι μεγάλα τα ποσοστά των τοξικοεξαρτημένων που βρίσκονται στις φυλακές;
Πάρα πολύ μεγάλα. Πάνω από το 50% των κρατουμένων είναι τοξικομανείς. Υπάρχει ένας υπερπληθυσμός στις φυλακές μέσα σε άθλιες συνθήκες. Και η τάση είναι να οδηγούνται ακόμα περισσότεροι στις φυλακές και πιστεύω ότι αυτό που σχεδιάζει το κράτος είναι να στήσει κι άλλες. Ό,τι γίνεται στην Αμερική.
Ναι, το εξήγγειλαν κιόλας
Ήμουν σίγουρη. Ό,τι γίνεται στην Αμερική. Καινούργιες φυλακές για να χώνουμε μέσα όσους μας ενοχλούν. Αλλά δεν θα τους περάσει. Να τι ενοχλεί στο 18ΑΝΩ. Ότι εμείς θα βάλομε το ζήτημα και από αυτήν την άποψη, και πολιτικά, και θα δώσουμε τη μάχη μας. Δίνουμε τη μάχη για να απελευθερωθούν αυτά τα παιδιά. Η διακομματική επιτροπή της Βουλής πήρε το φάκελο και το παλεύει κι αυτή
Υπάρχουν δηλαδή βουλευτές απ' όλα τα κόμματα;
Οι οποίοι θεωρούν ότι αυτή η μάχη είναι σημαντική και πρέπει να την δώσουν μαζί με τα θεραπευτικά προγράμματα.
Όσο περισσότερο αυστηρές ποινές επιβάλλονται και όσο πιο πολύ η χρήση δαιμονοποιείται
Τόσο μεγαλύτερη η διάδοση της χρήσης.
Είναι μεγάλα τα ποσοστά των παιδιών που θεραπεύονται;
Πάρα πολύ μεγάλα. Σε ποσοστό 70 με 80% γίνονται καλά, επανεντάσσονται κοινωνικά.
Κι άμα πάνε φυλακή;
Αν πάνε φυλακή μπορεί να πεθάνουν. Όχι απλώς να ξαναμπούν στην χρήση. Αυτή είναι η εμπειρία.
Και η υποτροπή;
Η υποτροπή μπορεί να προληφθεί. Αρκεί να εξασφαλίσουμε τις προϋποθέσεις: επαγγελματική αποκατάσταση, τη δυνατότητα να ζήσουν ανεξάρτητα οικονομικά, να μην σέρνονται στις φυλακές και να γίνουν κοινωνικά αποδεκτοί. Να παλέψουμε ενάντια στο ρατσισμό.
Αυτά είναι τα βασικότερα εμπόδια της προσπάθειας για απεξάρτηση;
Ακριβώς.
Τι πρέπει τελικά να γίνει;
Σε ό,τι αφορά τον τοξικομανή να γίνουν πολλά κέντρα θεραπείας, να υπάρχει κοινωνική επανένταξη και επαγγελματική αποκατάσταση. Σε ό,τι αφορά το φαινόμενο της τοξικομανίας χρειάζονται αλλαγές σε κοινωνικό επίπεδο. Επειδή είναι κοινωνικό το φαινόμενο δεν μπορείς να το απομονώσεις από τους παράγοντες της κρίσης που το γεννούν. Επομένως η παρέμβαση είναι σε άλλα επίπεδα και εκεί χρειάζεται πολλή δουλειά. Αυτό σημαίνει κατά τη γνώμη μου πρόληψη: Παρέμβαση στους γενεσιουργούς παράγοντες.